Dlaczego poziom Bajkału spada

Bajkał jest najgłębszym zbiornikiem słodkiej wody na świecie. Ogromna ilość czystej słodkiej wody, wyjątkowe rośliny i zwierzęta, które zamieszkują tylko to jezioro i nie występują nigdzie indziej na świecie, niesamowite piękno otaczających krajobrazów - wszystko to umożliwiło włączenie go do Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Ale dziś dobrobyt tego wielkiego jeziora jest wątpliwy. Oprócz zanieczyszczenia ścieków przemysłowych i domowych odkryto kolejny problem. Faktem jest, że w ciągu ostatnich 15-20 lat nastąpił spadek poziomu wody w jeziorze. Należy zauważyć, że Bajkał jest częścią zbiornika Irkuckiego, to znaczy jego poziom wody jest sztucznie regulowany. Pod koniec lat 50. XX wieku wybudowano tamę elektrowni wodnej w Irkucku, a poziom jeziora Bajkał wzrósł o 1,2 metra. W związku z zaangażowaniem jeziora w procesy wytwarzania energii elektrycznej wskazano dopuszczalne poziomy wody w Bajkale: maksymalny poziom wynosi 457,0 m, a minimalny 456,0 m. Zgodnie z wieloletnimi obserwacjami poziomy zbliżone do maksymalnych wartości minimalnych zaobserwowano w Bajkale w 2001 r. ( 456,01 m), w 2003 r. (456,02 m) i w 2008 r. (456,05 m). Oznacza to, że istnieje smutna tendencja do obniżania poziomu wody w jeziorze.

Naukowcy zidentyfikowali kilka przyczyn tego negatywnego procesu. Jednym z nich jest wylesianie stuletnich lasów Bajkał. Zniszczenie drzewiastej roślinności w zlewni Bajkał prowadzi do wielu problemów środowiskowych. Występuje proces degradacji gleby, zwiększone odparowanie wilgoci z powierzchni, wody gruntowe są zubożone, a ich poziom spada. W wyniku tego dochodzi do spłycenia rzek zasilających jezioro Bajkał, z których główne to Selenga, Górna Angara i Barguzin. Szczególnie zauważalne są negatywne konsekwencje wylesiania w dorzeczu rzeki Selenga, które w ostatnich latach stało się zauważalnie płytkie. Rzeka ta zapewnia ponad połowę przepływu rzeki do jeziora Bajkał. Szczególnie niepokojące na tym tle są plany naszego południowego sąsiada. Faktem jest, że Mongolia, na której terytorium znajdują się górne partie Selengi, planuje zbudować kaskadę elektrowni wodnych na tej rzece, a także przenieść część wody do nawadniania pustynnych odcinków swojego terytorium. Zapory elektrowni wodnych zostały zaprojektowane w celu zapewnienia głównej funkcji tych obiektów - utrzymania normalnego poziomu projektowego wystarczającego do wytworzenia energii elektrycznej. Dlatego do momentu zapełnienia zbiorników przepływ Selengi zostanie znacznie zmniejszony, a nawet całkowicie przerwany. A regulacja odpływu w suchych latach doprowadzi do tego, że Bajkał otrzyma mniej znaczące ilości wody z głównego dopływu.

Naukowcy przytaczają dane, zgodnie z którymi od momentu obserwacji jeziora zniknęło od 30 do 150 rzek i potoków zasilających Bajkał. Dzieje się tak z powodu niszczenia lasów i zmian klimatu. Według oficjalnych danych Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych Federacji Rosyjskiej napływ wody do jeziora latem i jesienią 2014 r. Z powodu braku wody wyniósł zaledwie 67% normy.

Spadek poziomu Bajkału zależy również od globalnych procesów planetarnych, w tym zmian klimatu. Stały monitoring poziomu jeziora prowadzony jest od końca XIX wieku. W tym czasie zaobserwowano 5 okresów suchych. Według głębokowodnego aparatu badawczego Mir, który działał na Bajkale w latach 2008-2010, jezioro doświadczyło wielu zmian poziomu w swojej 25-milionowej historii. Naukowcy uspokajają wahania, które zawsze miały miejsce. Można mieć tylko nadzieję, że ostatnie alarmujące zmiany pozwolą nam zrozumieć, że możliwości jeziora Bajkał nie są nieograniczone. A to największe jezioro planety dzisiaj, jak nigdy dotąd, wymaga szczególnej uwagi, opieki i ochrony.